Roto, Deventer
Voor de herontwikkeling van de unieke ROTO Smeets-locatie in Deventer was de ambitie het terrein te transformeren tot een verrassend stedelijk en duurzaam woon/werk-gebied.
De unieke positie als scharnierpunt tussen drie belangrijke werkgebieden en het centrum wordt maximaal benut. Dit vertaalt zich in de dragers van het stedenbouwkundig ontwerp. Er is ruimte op ROTO voor nieuwe stedelijkheid binnen de Centrumschil. Deze nieuwe stedelijkheid betekent tegelijkertijd een grotere druk op de openbare ruimte. Dit vraagt om hoogwaardige buitenruimte die een geheel vormt met de bebouwing en het programma.
DRAGERS VAN HET RUIMTELIJK CONCEPT
1. Nieuwe mobiliteit. ROTO is autoluw. Dit betekent dat de openbare ruimte alleen toegankelijk is voor incidenteel noodzakelijk verkeer, de auto wordt aan de randen van ROTO opgevangen. Hierdoor kunnen buurtpleinen gerealiseerd worden, wat de sociale cohesie bevordert. Parkeren wordt opgelost binnen multimodale mobiliteitsHUBs, die waar mogelijk worden omkleed met programma.
2. De voormalige hallen van de drukkerij staan centraal en vormen het stedelijke programma rondom de oude drukkerij. Deze plek creëert door een slimme inrichting en configuratie een directe binding met de industriële geschiedenis, de omgeving en de centrale positie van ROTO.
3. Het plangebied bestaat uit pleinen met elk een eigen concept en karakter. Samen met Specials, ROTO Smeets en het hoogte-icoon, vormen zij de ruggengraat van het plan. De pleinen zijn onderling verbonden door een netwerk van leefstraten, die uitkomen op een midden-as. Specials zijn gebouwen met een belangrijke gebruiksfunctie voor ROTO, een bijzondere architectuur en een functie als ontmoetingsplek voor de wijdere omgeving. Ze geven ROTO haar krachtige identiteit en zijn duidelijk zichtbaar binnen het gebied. De pleinen en de specials worden door de centrale as aan elkaar verbonden. Zo ontstaat samenhang tussen gebouw, plek en inrichting. Er is speciale aandacht voor het inpassen van robuuste, industriële elementen in de openbare ruimte. Denk aan de oude drukpersen, leidingen en buiswerk van het ROTO Smeets gebouw. Dit alles zorgt voor een gebiedseigen, karaktervolle openbare ruimte.
Pleinen
Rotoplein – bollen laag:
Het Rotoplein vormt een nieuwe entree voor de wijk. Het plein krijgt een groene uitstraling door grasvlakken die worden toegevoegd, behoud van de bestaande bomen en toevoeging van extra inheemse bomen, die aantrekkelijke zijn voor verschillende diersoorten. Deze bomen leveren tevens schaduwplekken en verminderen hittestress. Het maaiveld zal gebruikt kunnen worden voor evenementen. Het plein zal een open karakter krijgen, zodat er zicht blijft op het Roto gebouw.
Waterplein - kleine bomen laag:
Aan de Industrieweg wordt een waterplein voorgesteld dat direct aansluit op de openbare ruimte van de Eerste Havenarm. Op dit plein kan regenwater worden verzameld. Het waterplein zal spelaanleiding geven voor kinderen en is tevens een prachtige verblijfsplek voor bewoners of werkenden. Het water geeft verkoeling en in de randen van het plein worden bomen voorgesteld zodat schaduwplekken ontstaan.
Smeetsplein - klimplanten laag:
In het gebied ligt het Smeetsplein, een verhoogd plein boven de parkeergarage, waar samenkomen centraal staat als buitenruimte van het Roto Smeets gebouw. Op dit plein is weinig ruimte voor groen om te wortelen, dus zal er een constructie opgebouwd worden waar klimplanten over kunnen groeien. De constructie verwijst naar het industriële karakter van ROTO. De klimplanten zullen een relatie hebben met het voedselthema, waarbij te denken valt aan hopplanten of druivenranken. Onder de constructie zullen lange tafels komen te staan waar men kan aanschuiven. De toegangen naar het verhoogde plein vanuit de centrale as, bestaan uit groene zit-treden, zodat dit aantrekkelijke verblijfsplekken worden. Het plein is aan de oostzijde ook toegangelijk voor mindervaliden, in de groene zittreden is hier een hellingbaan opgenomen.
Bomenplein - bomen laag:
Het bomenplein grenst aan de Groningenstraat, hier staat een collectie van klimaatbomen. Klimaatbomen zijn bomen die goed bestand zijn tegen natte en droge perioden waardoor ze goed passen bij het veranderende klimaat. Daarnaast filteren deze bomen ook de lucht. Voorbeelden hiervan zijn bepaalde soorten van Acers, Magnolia, Gleditsia, Alnus, en Quercus.
Groen buurtplein - struiken en kruidenlaag:
Op dit groene buurtplein kan men verpozen tussen sierbeplanting van vaste planten. Het groene buurtplein wordt een rustige groene oase in de stad.
Actief buurtplein - struiken en kruiden laag:
Op het actieve buurtplein komen rustige activiteiten voor jong en oud. Spelaanleiding vormt het thema voor dit plein. Hierbij valt te denken aan een klimboom voor kinderen, maar ook een schaakspel voor ouderen.
De stegen en de straten
Hoven
Hergebruik van materialen, zoals stelconplaten, gecombineerd met nieuwe, duurzame materialen zorgen voor een industriële sfeer. De uitstraling van meubilair is stoer en kan tegen een stootje, staal is daarbij een materiaal dat terugkomt in detaillering. Verlichting is zoveel mogelijk hangend, zodat er zo min mogelijk obstakels op het maaiveld staan. Daarnaast is het een mooie verwijzing naar het verleden.
Roto wordt een natuurinclusieve woonwerkwijk. Er is nestgelegenheid voor huismussen, gierzwaluwen, spreeuwen, vleermuizen en de slechtvalk. Insectenhotels kunnen op een zonnige plek worden geplaatst. Er zullen groene daken en groene gevels met klimplanten worden toegepast. Er zullen inheemse, streekeigen hagen, bomen en heesters worden toegepast. Er zijn goede mogelijkheden voor de aanplant van inheemse beplanting die vlinders en wilde bijen aantrekken en jaarrond bloeien. Ook zullen bijzondere ‘Pothoofdflora’ worden aangeplant; de uitheemse, plantaardige zaden, die met schepen meekwamen en in Deventer, met name op de kade, het Pothoofd opbloeiden. Met name in de hoven zal het voedselthema voor bewoners worden gehanteerd. Zo is er ruimte voor moestuinen en kassen en worden er eetbare planten geplant.
De openbare ruimte wordt ingericht als stedelijk voedselbos. Een voedselbos is een door mensen ontworpen productief ecosysteem naar het voorbeeld van een natuurlijk bos, met een hoge diversiteit aan meerjarige en houtige soorten, waarvan delen (vruchten, zaden, bladeren, stengels, wortels) voor de mens of dier als voedsel dienen, met aanwezigheid van zeven te onderscheiden lagen; een kruinlaag van hoge bomen en een laag van lage bomen, struiken, kruiden, bodembedekkers, ondergrondse gewassen en een laag van klimplanten. Een voedselbos heeft zoveel mogelijk waarde voor dier en mens, vandaar dat er gezocht is naar, waar mogelijk, beplanting die eetbaar is. Pleinen krijgen een invulling met één van de zeven lagen. In de straten worden verschillende lagen toegepast. Door de 7 lagen toe te passen krijg je een gelaagde rijke beplanting. Zo ontstaat een ware stadsoase. Groen in hoven is collectief. Daarbij kan gedacht worden aan moestuinen en pluktuinen.
ROTO wordt een klimaatbestendige wijk. Uitgangspunt is dat normale regenbuien afgevoerd worden naar de plantvakken. Water bij piekbuien wordt zoveel als mogelijk bovengronds en zichtbaar afgevoerd naar plekken waar het wordt verzameld en geborgen. Dit water kan later worden ingezet voor bewatering van groen en vermindert zo het gebruik van drinkwater. Tevens kan door het grote aantal plantvakken veel regenwater infiltreren. Ook op de daken wordt water geborgen en benut voor bewatering van het groen.
Hittestress wordt in de openbare ruimte tegengegaan door de plaatsing van grote bomen, die zorgen voor koelte plekken. Daarnaast wordt hittestress geminimaliseerd door de vele plantvakken die worden aangelegd. Naast de plantvakken in het maaiveld worden ook groene gevels en groene daken toegevoegd. De beplanting die wordt voorgesteld is zoveel mogelijk inheems, ofwel bestaat uit klimaatbomen die zowel tegen droge als natte perioden bestand zijn of de lucht filteren.
locatie: Deventer
jaar ontwerp: 2022
opdrachtgever: SVE group
in samenwerking met: Mulderblauw architecten, Studio Vinke, Lüchinger Architects, Studio Groen + Schild
visualisatie: DMOO